Cumhuriyet, yalnızca bir yönetim biçimi değil, aynı zamanda bir düşünsel altyapı ve kültürel bilinç meselesidir.
Demokratik değerleri, halk egemenliğini, hukukun üstünlüğünü ve (bölücü olmamak kaydıyla eleştirilere açık) bireysel özgürlükleri içselleştirmeden gerçek anlamda cumhuriyetçi olunamaz.
Ancak günümüzde, cumhuriyetin yalnızca biçimsel yönlerini sahiplenen, fakat onu yaşatan temel ilkeleri kavrayamayan, yaşamının içinde yer vermeyen bireyler ve gruplar bulunmaktadır.
Bu sözde cumhuriyetçilik anlayışı, sadece açık-direkt Atatürk-cumhuriyet karşıtlarının yanında kendini Atatğrk’çü-cumhuriyetçi olarak ifade edenlerde de genellikle yüzeysel bir Atatürkçülük söylemiyle sınırlı kalmakta, ancak Atatürk’ün düşünsel mirasını ve devrimlerini özümsemekten uzak durmaktadır.
Oysa cumhuriyetçilik, salt bir yönetim modeline bağlılık göstermekten öte, toplumsal adalet, eşitlik, laiklik ve modernleşme ilkeleriyle bütünleşen bir bilinç gerektirir.
Atatürk’ün Nutuk’ta vurguladığı gibi, cumhuriyet yalnızca ilan edilen bir rejim değil, sürekli korunması, savunulması ve çağın gereklerine göre geliştirilmesi gereken bir değerler bütünüdür.
Gerçek bir cumhuriyetçilik anlayışı, biçimsel sembollerle değil, derinlemesine bilgi ve bilinçle ortaya konmalıdır.
Halkın iradesini esas almadan, hukukun üstünlüğünü gözetmeden ve bireysel özgürlükleri temel almadan cumhuriyeti savunduğunu iddia etmek, ancak bir yanılsamadan ibarettir.
Cumhuriyetin karşılaştığı en büyük tehdit, yalnızca ona açıktan karşı olan yaklaşımlar değil, onu içi boş bir retorik haline getiren ve esas anlamını göz ardı eden zihniyetlerdir.
Dolayısıyla, samimi bir cumhuriyetçilik, söylemden öte eylem ve bilinç meselesi ve bütünlüğüdür. Atatürk’ün ilke ve inkılaplarını yalnızca tarihsel bir olgu olarak değil, günümüzün toplumsal ve siyasal düzenini şekillendiren temel bir rehber olarak görmek gerekmektedir.
Cumhuriyet, onu gerçekten anlayan ve savunan bireylerin omuzlarında yükselecektir. Anlamayanlar ve içini boşaltanlar içinse yol bellidir.
Nermin SEÇKİN 23.02.2025
